زایلین

توضیحات

زایلین یک مایع بی رنگ  با بوی شیرین قابل اشتعال و سمی است که در آب غیر محلول است اما با بسیاری از حلال های آلی محلول است. زایلین معمولاً به عنوان حلال لاک ها و سیمان های لاستیکی استفاده می شود.

فهرست

زایلین چیست؟

صنایع معروفی زایلین

ویژگی های زایلین چیست؟

انواع زایلین

 کاربرد زایلن

روش تولید زایلن

مضرات و خطرات زایلن

زایلین چیست؟

زایلن (گزیلول، زایلول) یک هیدروکربن آروماتیک است که به عنوان یک حلال در صنعت و فناوری پزشکی مورد استفاده قرار می گیرد.اصطلاحا زایلین ، به گروهی از مشتقات بنزن که دارای سه ساختار ایزومری دی متیل بنزن هستند که به عنوان حلال اجزای سوخت هوانوردی و به عنوان مواد اولیه برای تولید رنگ ها ، الیاف و … کاربرد دارد. زایلن از دو گروه متیل متصل به حلقه شش کربنی بنزن تشکیل شده است به همین جهت دی متیل بنزن هم نامیده می شود. این ماده شیمیایی در درجه اول یک ماده شیمیایی مصنوعی است. با این حال به طور طبیعی در نفت، زغال سنگ وجود دارد و در هنگام آتش سوزی جنگل تولید می شود.

زایلین به طور قطع از جمله مواد شیمیایی پرکاربردی می باشد. این ماده می تواند در بسیاری از صنایع شیمیایی برای تولید و ساخت مواد و محصولات مختلف از آن استفاده کرد. زایلین از مشتقات نفت خام می باشد که به عنوان حلال در این صنایع استفاده می شود.

از جمله صنایع معروفی که از زایلین استفاده می کند:

•  زایلین به عنوان ماده خام در تولید اتیل بنزن مورد استفاده قرار می گیرد.
• در صنایع چسب سازی برای کاهش دادن ویسکوزیته چسب ها و تولید آنها کاربرد دارد.
• در صنعت هایی که به مقاوت محصولات در مقابل آب و نفوذ آن نیاز است همچون صنایع ضد آب و تولید خط لوله های انتقال از این ماده به وفور استفاده می شود.
• زایلین که در صنایع تمیزسازی و شستشو ابزار آلات  و دستگاه های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند ، از زایلن نیز برای شستشوی تجهیزات حمل و نقلی و همچنین ظروف مخزن دستگاه هایی مانند هواپیما و تانکرها استفاده می شود.
• در صنایع رنگ سازی به عنوان رقیق کننده و جلادهنده به رنگ ها مورد استفاده می شود.
• حلالی در صنعت های چرم سازی ، پلاستیک و نقاشی است که بسیار کاربرد دارد.
• در سوخت جت و هواپیماها نیز اغلب به میزان بسیار کمی موجود است.

ویژگی های زایلین چیست؟

زایلین به عنوان مایع بی رنگ و خوشبو است که به راحتی  قابل اشتعال  می باشد.

زایلن به سرعت از خاک و آب های سطحی به هوا تبخیر می شود و در هوا توسط نور خورشید به سایر مواد شیمیایی کمتر مضر تجزیه می شود.

به واسطه ویژگی چرب بودن زایلین در آب نامحلول می باشد .

فرار و سمی

انواع زایلین

زایلین  بر اساس این که کدام اتم کربن به گروه متیل متصل شده است، نام گذاری می شود. این ایزومرها دارای خواص فیزیکی و شیمیایی مختلف از جمله قطبیت و اسیدیته هستند. این ایزومرها شامل موارد زیر می باشد:

متا زایلن (meta-xylene) (MX)

پارا زایلن (para-xylene) (PX)

اورتو زایلن (ortho-xylene) (OX)

اتیل بنزن (ethyl benzene)

 کاربرد زایلن

به عنوان پاک کننده وسایل پزشکی استفاده می شود.

زایلین به عنوان حلال در محصولاتی همچون رنگ و پوشش

زایلین به عنوان حلال در اجزای اصلی نفت خام به کار می رود.

زایلین به عنوان سوخت در هواپیماها مورد استفاده قرار می گیرد.

زایلین به عنوان حلال در صنعت چاپ، رنگ و لاستیک کاربرد دارد.

از زایلین در تهیه و تولید چسب  استفاده می شود.

از زایلین در تهیه و تولید پوشش های ضد آب استفاده می کنند.

در تهیه و تولید مواد شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد.

در اسپری های کشاورزی استفاده می شود.

به عنوان ماده خام در تهیه و تولید اتیل بنزن استفاده می کنند.

در سوخت هواپیما و گازوئیل استفاده می شود.

در شست و شو تجهیزات حمل و نقل همچون کامیون و ریل راه آهن مورد استفاده قرار می گیرد.

به عنوان رقیق کننده عمل می کند.

در دندان پزشکی در آزمایشگاه بافت شناسی برای پردازش بافت، رنگ آمیزی و پوشش لغزش استفاده می کنند.

در تهیه و تولید یخ خشک به عنوان خنک کننده مخازن واکنشگر استفاده می شود.

روش تولید زایلن

گزیلول، از طریق کربنه شدن زغال هنگام ساخت سوخت کک و متیلاسیون ماده صنعتی بنزن و تولوئن بدست می آید.

تولید صنعتی

گزیلول، از بهسازی کاتالیزوری (Catalytic reforming) و از کربنه شدن زغال سنگ هنگام ساخت سوخت کک تولید می ­شود.

در اثر متیلاسیون بنزن و تولوئن ایجاد می­ شود.

از نفت خام در غلظت حدود 0.5-1٪ ( بسته به منبع) تهیه می شوند. و مقادیر کمی از آن در سوخت­ های بنزین و هواپیما رخ می دهد.

تولید طبیعی

زایلین به طور طبیعی در نفت، زغال سنگ و در قطرات چوب وجود دارد.

مضرات و خطرات زایلن

تماس مستقیم با گزیلول، موجب بروز عوامل زیر می شود.

• سوزش بینی و گوش – گلو – چشم
• سرگیجه – سردرد – خستگی
• افزایش دمای بدن
• باعث کسالت و حالت تهوع می شود.
• باعث عدم هماهنگی عضلات و تداخل در سیستم عصبی و ریه می شود.
• عوارض قلبی
• در مواردی هم باعث سرطان شده است.
• زایلین تجاری از طریق جایگاه های سوخت انتشار می باید و باعث خطرات زیست محیطی می شود.
• بخارات حاصل از آن موجب آتش سوزی می شود.

نتیجه گیری

زایلین یک مایع بی رنگ  با بوی شیرین قابل اشتعال می باشد و به دلیل ویژگی چرب بودن زایلین در آب نامحلول می باشد ولی با بسیاری از حلال های آلی محلول عمل می کند.در صنایع مختلف همچون صنعت و فناوری پزشکی و … مورد استفاده قرار می گیرد.